മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ ചില പ്രത്യേക ഭാഗങ്ങളിലെ കോശങ്ങളിൽ ആല്ഫാ സിന്യൂക്ലിൻ (α-synuclein) എന്ന് പേരുള്ള ഒരുതരം മാംസ്യം ഉറഞ്ഞു കൂടി സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്ന “ലൂയിവസ്തുക്കൾ” (Lewy bodies) അടിയുന്നതിനെ തുടർന്ന് നാഡികൾക്ക് വ്യാപകമായി ക്ഷയമുണ്ടാകുന്ന ഒരു ചലന രോഗമാണ്‌ പാർക്കിൻസൺസ് രോഗം. ശരീര ഭാഗങ്ങൾക്ക് വിറയലുണ്ടാകുക (tremor), പേശികൾക്ക് അയവില്ലാതാകുന്നതു മൂലം ശരീര ഭാഗങ്ങളിൽ അസാധാരണമാം വിധം ദാർഢ്യം കാണപ്പെടുക (rigidity), ശരീരത്തിന്റെ ചലന ശേഷി ആകപ്പാടെ കുറഞ്ഞു വരിക (bradykinesia) എന്നിവയാണ്‌ പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിന്റെ കാതലായ ലക്ഷണങ്ങൾ. നൈഗ്രോ സ്ട്രയേറ്റൽ പാത (nigro-striatal pathway) എന്നറിയപ്പെടുന്ന മസ്തിഷ്ക നാഡീ പാതയിലെ കോശസന്ധികളിൽ (synapses) ഡോപ്പമീൻ എന്ന നാഡീത്വരകത്തിന്റെ അളവ് കുറയുന്നതു മൂലമാണ്‌ മുഖ്യമായും ഈ ചലന പ്രശ്നങ്ങൾ രോഗിയിലുണ്ടാകുന്നത്. മെഡുല്ല ഒബ്ലോം‌ഗേയ്റ്റ, ഘ്രാണമുകുളം (olfactory bulb) എന്നിവിടങ്ങളിൽ ലൂയി വസ്തുക്കൾ അടിഞ്ഞു തുടങ്ങുന്ന ഘട്ടത്തിൽ ആരംഭിക്കുന്ന പാർക്കിൻസൺസ് രോഗം കാലക്രമേണ മധ്യകപാലത്തിലെ (midbrain) സബ്സ്റ്റാൻഷ്യ നൈഗ്രയിലേക്കും മറ്റ് കേന്ദ്രങ്ങളിലേക്കും പടരുന്നു. ഇങ്ങനെ നാലാം ഘട്ടത്തിലെത്തുമ്പോൾ വ്യാപകമായ രോഗ ലക്ഷണങ്ങൾ കാണിച്ചു തുടങ്ങുന്ന പാർക്കിൻസൺസ് രോഗി 5 – 6 എന്നീ ഘട്ടങ്ങളിൽ രോഗ ലക്ഷണങ്ങൾക്ക് പൂർണമായും കീഴ്പ്പെടുന്നു.
ഇംഗ്ലിഷ് വൈദ്യനായിരുന്ന ജെയിംസ് പാർക്കിൻസൺ (1755–1824) ആണ്‌ 1817ൽ ആദ്യമായി “വിറയൽ വാതത്തെപ്പറ്റി ഒരുപന്യാസം” എന്ന പേരിൽ 6 “വിറയൽ രോഗി”കളെ പഠിച്ച് വൈദ്യ ലോകത്തിനു ഈ രോഗം ഔപചാരികമായി പരിചയപ്പെടുത്തിയത്. പിൽക്കാലത്ത് ന്യൂറോളജിയുടെ സ്ഥാപകനെന്ന് പ്രശസ്തനായ ഷോൺ മാർതെൻ ഷാർക്കൂ (Jean Martin Charcot,1825–1893) ആണ്‌ ഈ രോഗത്തിനെ 1877ൽ തന്റെ ലെക്‌ചറുകളിൽ “മാലഡീ ദെ പാർക്കിൻസൺ” (പാർക്കിൻസണിന്റെ രോഗം) എന്ന് പേരിട്ട് വിളിച്ചത് .
പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിനു ഒറ്റക്കാരണമായി ഒരു സംഗതി നിലവിൽ കണ്ടെത്തിയിട്ടില്ല. മറിച്ച് പാരിസ്ഥിതികവും ജനിതകവുമായ പല ഘടകങ്ങളുടെ കരണ പ്രതികരണങ്ങളാവാം പാർക്കിൻസൺസിനു ഹേതുവായ ജൈവരാസതല മാറ്റങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുന്നത് എന്നാണു നിലവിലെ നിഗമനം. എന്നാൽ പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനമായ കോശാപക്ഷയത്തിലേക്ക് നയിക്കാൻ സാധ്യതയുള്ള ഒട്ടനവധി ജനിതക ഉല്പരിവർത്തനങ്ങൾ (mutations) തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഏകദേശം 5% പാർക്കിൻസൺസ് രോഗം ജനിതകമായി പകർന്ന് കിട്ടുന്നതാണ്‌. പത്തിലധികം ജനിതകസ്ഥാനങ്ങൾ (gene loci) ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് നിർണയിക്കപ്പെട്ടിട്ടുമുണ്ട്.
രക്തബന്ധമുള്ളവരിൽ രോഗമുണ്ടായിരിക്കുക, കീടനാശിനികളുമായോ കളനാശിനികളുമായോ സമ്പർക്കം, ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ താമസം, സ്ഥിരമായി കിണറു വെള്ളം കുടിക്കൽ, ഹൈഡ്രോ കാർബൺ ലായനികളുമായി ബന്ധം, മസ്തിഷ്കത്തിനു ക്ഷതമുണ്ടാവുക തുടങ്ങി പലതും ഉയർന്ന പാർക്കിൻസൺസ് രോഗ സാധ്യതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. എം പി ടി പി (മെഥൈൽ ഫീനൈൽ ടെട്രാഹൈഡ്രോ പൈറിഡീൻ) എന്ന മയക്കുമരുന്ന്, കാർബൺ മോണോക്സൈഡ് വാതകം, മാംഗനീസ് ലോഹം, സയനൈഡ് തുടങ്ങിയവ കൊണ്ട് വിഷീകരണം (toxicity) സംഭവിക്കുന്നവരിലും പാർക്കിൻസൺസ് രോഗ സാധ്യത കൂടുതലാണ്‌. ഛർദ്ദി തടയാനോ വിഷാദ രോഗം ചിത്തഭ്രമം തുടങ്ങിയ മനോ രോഗങ്ങൾ ചികിത്സിക്കാനോ ഉപയോഗിക്കുന്ന മരുന്നുകളും പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിനു കാരണമാകാം.
പാർക്കിൻസൺസ് രോഗം 35 – 85 വയസ്സു വരെയുള്ളവരിൽ കാണപ്പെടാമെങ്കിലും ശരാശരി 50കളിലാണ്‌ രോഗം നിർണയിക്കപ്പെടുന്നത്. ജനിതക പാർക്കിൻസൺസ് രോഗം വരുന്ന വിഭാഗങ്ങളിൽ രോഗ ലക്ഷണങ്ങൾ കാണുന്ന പ്രായം താരതമ്യേന കുറവാണ്‌. കുട്ടിക്കാലം
മുതൽക്ക് ലക്ഷണങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്ന അപൂർ‌വ പാർക്കിൻസൺസ് രോഗമാണു ശൈശവ പാർക്കിൻസൺസ് (Juvenile Parkinson’s Disease). സാധാരണ ഗതിയിൽ പാർക്കിൻസൺസ് രോഗ ലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടു തുടങ്ങിയാൽ 10 മുതൽ 25 വർഷങ്ങളോളമാണ്‌ രോഗിയുടെ ആയുർ ദൈർഘ്യം. ഇളം പ്രായത്തിൽ പാർക്കിൻസൺസ് പിടിപെടുന്നവർ കൂടുതൽ കാലം രോഗവുമായി ജീവിച്ചിരിക്കുന്നുവെന്നാണു കണക്കുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ ഏറിയോ കുറഞ്ഞോ കാണിക്കുന്ന ഒരുകൂട്ടം നാഡീ രോഗങ്ങൾ തിരിച്ചറിയപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിൽ സാധാരണ കാണപ്പെടാത്തതോ അപൂർ‌വമായതോ ആയ രോഗലക്ഷണങ്ങളും പാർക്കിൻസൺസിതര നാഡീ ഭാഗങ്ങളുടെ ക്ഷയവുമാണ്‌ ഈ രോഗ സംഘാതത്തിന്റെ മുഖമുദ്ര. ഇവയെ പാർക്കിൻസണിസം പ്ലസ് സിൻഡ്രോമുകളെന്ന് വിളിക്കുന്നു. പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളെ മാത്രമായി സൂചിപ്പിക്കാനുപയോഗിക്കുന്ന പദമാണ്‌ പാർക്കിൻസണിസം. ഹണ്ടിംഗ്‌ടൺസ് രോഗം, വിൽ‌സൺസ് രോഗം, മൾട്ടിപ്പിൾ സിസ്റ്റം അട്രോഫി എന്നിങ്ങനെ ഒട്ടനവധി രോഗങ്ങളുടെ ലക്ഷണ വ്യൂഹത്തിൽ പാർക്കിൻസണിസം കാണപ്പെടാറുണ്ട്.
പാർക്കിൻസൺസ് രോഗത്തിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾക്ക് അടിസ്ഥാനപരമായ കാരണം ചില മസ്തിഷ്ക ഭാഗങ്ങളിൽ ഡോപ്പമീൻ എന്ന നാഡീത്വരകം കുറയുന്നതാണ്‌ എന്നതിനാൽ ഈ രോഗത്തിന്റെ ചികിത്സയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നതും ഡോപ്പമീനെ പൂർ‌വ നിലയിലെത്തിക്കാനുള്ള മരുന്നുകളാണ്‌. ഡോപ്പമീന്റെ തന്നെ വിവിധ വക ഭേദങ്ങൾ മരുന്നുകളായി നൽകാറുണ്ട്. മസ്തിഷ്കകോശ സന്ധികളിൽ ഡോപ്പമീൻ നശിപ്പിക്കപ്പെടാതിരിക്കാനുള്ള മരുന്നുകളും ഡോപ്പമീൻ സ്വീകരിണികളെ മറ്റ് വിധങ്ങളിൽ ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്ന മരുന്നുകളും പാർക്കിൻസൺസ് രോഗ ചികിത്സയിൽ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തിലെ ഡോപ്പമീൻ നിർമ്മാണത്തെ ത്വരിതപ്പെടുത്താൻ നേരിട്ട് തലച്ചോറിന്റെ ഭാഗങ്ങളെ ചെറു വൈദ്യുത സ്ഫുലിംഗങ്ങൾ കൊണ്ട് ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്ന ചികിത്സാ രീതിയായ ഡീപ്പ് ബ്രെയിൻ സ്റ്റിമുലേഷൻ (Deep Brain Stimulation) പലയിടത്തും ഇപ്പോൾ വ്യാപകമാണ്‌. ഡോപ്പമീൻ നിർമ്മാണത്തിലേർപ്പെടുന്ന കോശങ്ങൾ നശിച്ച് പോകുന്നത് പൂർ‌വ സ്ഥിതിയിലാക്കുന്നതിനായി ഡോപ്പമീനർജിക നാഡീ കോശങ്ങളെ വളർത്തുന്ന വിത്തുകോശ ചികിത്സയും പരീക്ഷണത്തിന്റെ വിവിധ ഘട്ടത്തിലാണ്‌.